Số liệu công bố bởi Cục lãnh sự, trong 2019 Hoa Kỳ đã cấp thị thực cho tất cả 285.069 trường hợp nhập cư, theo con số thống kê có 25 quốc gia có di dân đến Hoa kỳ đông nhất trong đó cho thấy Việt Nam đứng hàng thứ 6 với khoảng 10.500 người.

Và di dân có giúp nước Mỹ thịnh vượng ?

Trong phạm vi bài dưới đây đề cập đến diện di dân có tay nghề Visa H-1B.

Với các trường hợp của họ, nếu không thể tiếp tục được ở lại Mỹ làm việc, các di dân có tay nghề sẽ được cho qua nước hàng xóm. Chính phủ Canada đã dựng một tấm biển quảng cáo ở vùng Thung lũng Silicon Valley từ năm 2013, ghi rõ: “Có vấn đề với H-1B? Hãy qua Canada!”

Đến cuối thế kỷ này, dân số Trung Quốc, Nga, Brazil, các nước Tây Âu đều xuống thấp, chỉ có ở Mỹ sẽ tăng lên. Lý do chính không phải vì phụ nữ Mỹ sinh đẻ nhiều hơn mà vì di dân kéo tới. Các chuyên viên tốt nghiệp đại học khắp thế giới, các nông dân từ châu Phi hoặc châu Mỹ La Tinh đi tìm đất sống, không ai tính đến Nga hay Trung Quốc mà chỉ muốn được vào Mỹ.

Nước Mỹ đang cần thêm đủ loại nhân công, từ các chuyên viên cao cấp đến những người đổ rác, xây cất đường xá, hoặc lao động trong các nông trại. Mặc dù nhiều công ty kỹ thuật cao như Meta, Google mới cho hàng ngàn nhân viên nghỉ việc, nhưng ngành này vẫn đang phát triển, sẽ tạo thêm công việc cho các nhà khoa học, kỹ sư và thợ lành nghề.

Công ty tư vấn quản trị Deloitte tiên đoán trong bảy năm tới ngành sản xuất chất bán dẫn (semiconductor) ở Mỹ cần tuyển dụng một triệu nhân viên. Các công ty trí tuệ nhân tạo (AI) cũng cần thêm nhiều chuyên viên. Mỗi năm các đại học ở Mỹ đào tạo chưa tới 100.000 kỹ sư điện, tin học, điện tử, là không cung cấp đủ cho nhu cầu. Theo Bloomberg News, hiện nay 40% các kỹ sư tin học phần mềm ở Mỹ đều đã được sinh ra từ nước ngoài.

Mặc dù di dân chỉ chiếm 13,7% dân số, nhưng họ đã đóng góp rất nhiều cho kinh tế Mỹ. Theo mạng Crunchbase chuyên nghiên cứu về nhân dụng trong các ngành kỹ thuật cao, bốn “công ty tư nhân” có giá trị lớn nhất ở Mỹ đều do di dân sáng lập và quản lý điều khiển.

Nổi tiếng nhất là Elon Musk, chủ nhân hãng xe hơi chạy điện Tesla. Musk sinh trưởng ở Cộng Hòa Nam Phi, học đại học ở Canada trước khi di cư sang Mỹ. Công ty Stripe cung cấp dịch vụ tài chánh, trị giá khoảng $95 tỷ đô la do hai anh em gốc người Ái Nhĩ Lan (Ireland) thành lập: Patrick Collison làm CEO, đã qua Mỹ vào Đại học MIT, nhưng bỏ dở dang để kinh doanh, John Collison cũng chỉ học Harvard nửa chừng.

Patrick Collison

John Collison

Công ty Instacart chuyên đi giao hàng cho các nhà bán lẻ như Costco, CVS, siêu thị Aldi, và cả các tiệm ăn, trị giá khoảng $39 tỷ, do Apoorva Mehta sáng lập. Ông sanh ở Ấn Độ, cha mẹ đưa qua sang Libya sống, năm 14 tuổi di cư qua Canada trước khi tới Mỹ. Từ tháng Tám năm ngoái CEO mới của Instacart là Fidji Simo, là di dân đến từ Pháp.

Apoorva Mehta

Fidji Simo

Người thành lập công ty Databricks kiêm CEO, Ali Ghodsi, sanh ở Iran, tốt nghiệp tiến sĩ ở Thụy Điển trước khi qua Đại học UC Berkeley ở California làm việc. Công ty này, trị giá $38 tỷ, chuyên cung cấp những phương tiện trong ngành AI, để quản trị các kho dữ liệu lớn.

Ali Ghodsi

Về phần các công ty gọi là “công” (public) tức là cổ phần được mua bán trên thị trường chứng khoán, thì bốn trong bảy công ty giá trị cao nhất cũng do di dân đứng đầu, làm CEO. Người đáng kể đầu tiên cũng là Elon Musk với công ty SpaceX, hiện có 4.198 vệ tinh nhân tạo bay quanh trái đất, 3.542 đang hoạt động rải rác tất các múi giờ, có thể chuyển các tin tức khắp mặt địa cầu trong 24 giờ không nghỉ. Giá trị SpaceX trên thị trường khoản hơn $100 tỉ đô la.

Công ty Nvidia chuyên về trí tuệ nhân tạo, năm 2018 trị giá $155 tỷ, gần đây mới vọt lên hơn một ngàn tỉ mỹ kim. Kỹ sư Jensen Huang là một trong số sáng lập viên và hiện giữ chức vụ CEO, sinh ở thành phố Đài Nam, Đài Loan, năm 9 tuổi di cư qua Mỹ. Năm 1993, công ty Nvidia ra đời lúc ông mới 30 tuổi, một năm sau khi tốt nghiệp kỹ sư điện ở Đại học Stanford.

Jensen Huang

Ngoài hai người kể trên, CEO của hai công ty lớn bậc nhất cũng là di dân: Sundar Pichai cầm đầu Google và Satya Nadella ở Microsoft, họ đều từ Ấn Độ tới Mỹ. Chỉ có ba trong số bảy công ty có cổ phần mua bán trên thị trường có giá trị lớn nhất là do người sinh ở Mỹ cầm đầu, là Amazon, Apple, và Berkshire Hathaway.

Trong bối cảnh di dân đã đóng góp rất nhiều vào sự phát triển kinh tế nói chung thì chính phủ Mỹ không có kế hoạch thích đáng, Một mặt, Đạo luật CHIPS và Khoa học (Chips and Science Act) khuyến khích đầu tư sản xuất chất bán dẫn và các sản phẩm tin học khác, với ngân sách 39 tỷ mỹ kim. Mặt khác, chính phủ để cho những chuyên viên trong các ngành này có thể bị trục xuất vì giấy tờ không hợp lệ.

Di dân làm việc cho các công ty kỹ thuật thường đến nước Mỹ với visas loại H-1B, hiện nay tới con số 85,000 đơn một năm. Những người đang có visa H-1B nếu mất việc sẽ được tiếp tục ở Mỹ trong 60 ngày để tìm việc làm mới, nếu không sẽ mất visa và phải trở về nước họ. Trong 60 ngày gia hạn đó, khi đi xin việc mới họ gặp trở ngại lớn nhất là thủ tục giấy tờ chậm chạp. Một công ty muốn tuyển nhân viên với visa H-1B có thể phải đợi rất lâu vì sở lao động không đủ người duyệt xét do số lượng hồ sơ quá lớn.

Trong thời gian gần đây nhiều công ty kỹ thuật sa thải bớt nhân viên để tiết kiệm, khoảng 10% đến 30% những người mất việc là các di dân mang visa H-1B, theo công bố của tổ chức Society for Human Resource Management.

Nước Mỹ còn một luật lệ khác để “đuổi di dân”, đó là buộc những người có visa H1-B sau 6 năm phải hội đủ điều kiện để chính thức được cấp “thẻ xanh.” Nhưng quá trình cứu xét cũng chậm chạp. Năm 2020, có 1,2 triệu người mang visa H-1B đang chờ được cấp thẻ xanh. Thời gian chờ đợi tăng gấp rưỡi trong 5 năm, từ 2017 đến 2021. Trong khi chờ đợi họ vẫn bị trục xuất như thường.

Bang quang cao tren xa lo 101

Nếu không thể ở lại Mỹ làm việc, các di dân có tay nghề sẽ phải tìm qua nước khác. Chính phủ Canada đã dựng một tấm biển quảng cáo ở vùng Thung lũng Silicon Valley vào năm 2013, nội dung “Có vấn đề với H-1B? Hãy qua Canada!” Chiến dịch đó có kết quả, nhiều chuyên viên khoa học, kỹ thuật đã chạy qua làm việc ở Canada.

Chính phủ Mexico cũng đang muốn giành giật nguồn nhân lực này. Nhiều công ty Mỹ đã qua Mexico mở cơ xưởng để sử dụng những nhân tài phải bỏ nước Mỹ ra đi. Từ năm 2006 đến 2012, Mexico đã mở thêm 120 trường kỹ thuật cấp đại học để cung cấp cho các công ty Mỹ mới đến.

Những người Mỹ chống di dân thường nêu lên mối lo di dân “cướp công việc” của người bản xứ. Lập luận này không có căn cứ vì những di dân lao động, họ thường làm những công việc mà dân Mỹ không thích làm nữa, từ làm vườn, cắt cỏ, đổ rác, lau chùi nhà cửa đến xây cất trên công trường.

Các di dân tốt nghiệp đại học thì giúp các công ty Mỹ tìm được đủ người có khả năng. Khi công ty phát đạt, họ sẽ tuyển mộ thêm người làm những việc không chuyên môn khác. Các di dân khi có tiền sẽ tiêu thụ nhiều hơn người bình thường, vì mới tới nước Mỹ họ cần đủ thứ. Đồng tiền họ tiêu thụ sẽ tạo ra công việc làm cho những người khác. Theo Steve Case - người sáng lập America Online, nhà nghiên cứu kinh tế Enrico Moretti tính ra rằng mỗi công việc mới trong các ngành kỹ thuật cao sẽ thúc đẩy tạo ra thêm năm công việc làm khác, từ việc xây nhà, bán đồ đạc, quần áo, cho đến việc chạy bàn trong tiệm ăn.

Có lẽ cũng chính nhờ thế mà kinh tế Mỹ mạnh hơn.

ILIXX APP Admin

Tổng hợp từ NgD .